... Czyli jak to się robi samemu.
Przede wszystkim potrzebujemy miejsca:
Miejsce Akcji - odpowiednio oświetlone i co najważniejsze, suche pomieszczenie z dostępem do prądu.
Wystarczająco obszerne aby pomieścić nasze drewno, narzędzia i nas.
Narzędzia - większość to proste narzędzia dostępne w każdym sklepie. Elektronarzędzia mogą być tanie - tanie nie znaczy złe. Większość narzędzi dostępnych np. w Lidlu jest bardzo wysokiej jakości. Niektóre specjalistyczne przyrządy można zrobić samemu. Kilka trzeba będzie kupić, nie są one tanie, ale niestety niezbędne.
Materiały - Głównie drewno, ale także plastiki i osprzęt itp. Zajmiemy się tym szczegółowo w trakcie budowy.
Warsztat
Przede wszystkim musimy przygotować nasze pomieszczenie i przystosować je do pełnienia funkcji warsztatu. Zbudować, jeśli nie mamy, stoły tzw. ławy stolarskie - im więcej, tym lepiej. Musi to być masywna i stabilna konstrukcja.
Półki, które będą służyły głównie do przechowywania i sezonowania drewna. Najlepszy do tego celu jest stelaż pod sufitem, gdzie jest najbardziej sucho i powietrze ma swobodny obieg z każdej strony desek.
Najważniejszym elementem w warsztacie lutnika jest tzw. kontrola klimatu. Drewno powinno być przechowywane i obrabiane w tych samych warunkach. Aby kontrolować te dwa czynniki potrzebować będziemy termometru, higrometru i jakiegoś urządzenia kontrolującego wilgotność typu klimatyzator lub osuszacz powietrza (dehumidifier). Oczywiście pomieszczenie powinno być ogrzewane aby umożliwić nam pracę w komfortowych warunkach.
Wilgotność w pomieszczeniu powinna wynosić nie mniej niż 40% i nie więcej niż 70%. Idealne warunki to wilgotność pomiędzy 50-60%. Temperatura w wypadku drewna nie ma aż takiego znaczenia, ale np. osuszacz powietrza nie będzie funkcjonował wydajnie w temperaturze poniżej 10 stopni.
Kombajn do zbierania wilgoci z powietrza (dehumidifier)
Zimą podczas mrozu powietrze jest bardzo suche i wilgotność spada poniżej 30%, co w połączeniu z ogrzewaniem warsztatu może być dla nowo nabytego drewna dość niekorzystne.
W takim przypadku konieczne jest również posiadanie nawilżacza powietrza.
Drewno
Drewno jest najważniejszym elementem w budowie instrumentu.
Aby stać się jego szczęśliwym posiadaczem musimy znaleźć i odwiedzić tego typu miejsce:
Może to być skład z drewnem lub jakaś okoliczna stolarnia. Najlepiej gdy będzie ona dość blisko. Stolarnie mają mnóstwo odpadów drewna dobrej jakości, zbyt małych dla swoich celów ale idealnej wielkości do budowy gitary.
Jadąc kupić drewno do składu warto zaopatrzyć się w miernik wilgotności drewna. Nie musi on być jakiś drogi i skomplikowany. Dobrze jeśli ma możliwość wyboru gatunków drewna. Ja korzystam z bardzo prostego, ale miejsce, w którym kupuję drewno jest ono zawsze w granicach 8-12%, czyli ma wilgotność dobrze wysuszonego drewna przechowywanego w otwartym magazynie.
Kupując drewno musimy zwrócić uwagę na kilka rzeczy. Przede wszystkim na jego usłojenie.
Przy wyborze deski na korpus nie ma to wielkiego znaczenia, może być cięte wzdłuż lub w poprzek słojów. Cięte wzdłuż będzie miało ładniejszy wygląd. Szczególnie w przypadku mahoniu, będzie mniej przypominało segment na wysoki połysk.
W przypadku gryfu jest kilka opcji. Jeśli robimy gryf z jednego klocka, to najlepiej jeśli będzie on cięty w poprzek słojów, to znaczy tak, że słoje będą układać się od podstrunnicy w stronę tyłu gryfu i od główki w stronę korpusu. Gryf wtedy będzie miał odpowiedni rezonans ale przede wszystkim będzie wytrzymały pod naprężeniem strun i bardziej odporny na ewentualne mechaniczne uszkodzenia przy np. upadku. Niemniej jak wiemy, gryfy w Fenderach były robione z płasko ciętego klonu kupowanego w składzie budowlanym i jakoś nie przeszkadza im to być najbardziej poszukiwanymi instrumentami w historii.
Najpiękniejsze gitary są robione przy użyciu drewna o specyficznym usłojeniu.
Przykładem może być klon, najczęściej obok mahoniu używany przy budowie gitar.
Ale również inne gatunki drewna posiadają tzw. ozdoby.
Mahoń "Ptasie Oczko" i klon "Tygrysie prążki"
Ozdobne drewno jest drogie. Powiedziałbym, że nieprzyzwoicie drogie, a wynika to z faktu jego przypadkowości. Najlepiej(i najtaniej) zatem znaleźć samemu takie deski. Ale jak znaleźć taką ozdobioną deskę w wysokiej na 2m paczce surowych desek? Każdy ma pewnie jakąś swoją metodę i jedno nie ulega wątpliwości, w każdym przypadku wiąże się to z przerzuceniem ton drewna, na co składy nie patrzą przychylnym okiem. Ja wpadłem na pomysł robiąc zdjęcia. Wzory na drewnie lepiej widać na surowych deskach kiedy światło pada idealnie na wprost. Robiąc zdjęcie z fleszem widać doskonale. która deska jest ozdobiona i łatwo je odróżnić od desek ze zwykłymi śladami piły, które często w bocznym świetle wyglądają podobnie do "tygrysich pasków".
Deska wzorzysta w paczce, powiększony fragment u dołu i ta sama deska en face po prawej.
Zakupione drewno przycinamy do potrzebnych wymiarów.
Jeżeli mam deskę dużo szerszą niż korpus który z niej będzie wykonany plus ok. 1-2 cale, to zanim potnę je na sekcje, obrzynam z brzegu pas na szerokość 3 cali. Z tej części będą wykonane gryfy. Jeśli deska na korpus ma grubość 2.5 cala, obcięta część będzie idealna na jednoczęściowy gryf.
Gryfy wkręcane do gitar typu Fender są mniej wymagające materiałowo, 1.5 cala grubości płasko cięta deska klonowa będzie idealna.
Na tak przygotowanych deskach zapisujemy datę zakupu. W ten sposób przy większej ich ilości nie pogubimy się w tym, które deski wykorzystać w pierwszej kolejności, czyli najstarsze i najdłużej leżakujące.
Następnie zabezpieczamy drewno od czoła (odcięte powierzchnie) z obu stron. Malujemy roztopionym woskiem pszczelim albo zwykłą parafiną ze świeczki. Drewno szybciej odparowuje wodę na końcach włókien niż ich bokiem, co powoduje w rezultacie wyginanie się desek podczas schnięcia. Zabezpieczanie ich powoduje wolniejszą utratę wilgotności i równe wysychanie.
Tak przygotowane deski układamy na półkach w taki sposób, aby wokół nich był swobodny przepływ powietrza. Deski na korpus pozostawiam surowe na co najmniej miesiąc, idealnie rok w pomieszczeniu w którym będą później obrabiane.
_________
W następnym odcinku: Podstawowe narzędzia i zasady bezpieczeństwa przy ich użytkowaniu. Wybór i przygotowanie końcowe drewna do budowy.