Dla tych, którzy mają problem z ogarnięciem skal modalnych

Jakiś czas temu popełniłem mini wykład na temat pentatoniki, który - mam nadzieję - był pomocny w jej zrozumieniu i opanowaniu. Jako, że do soboty mam wiosło u lutnika i cholera mnie bierze, że nie mogę grać, próbuję w inny sposób obracać się w temacie muzyki. No i dzisiaj zauważyłem ciekawą rzecz odnośnie skal modalnych, które - jak się okazuje - są dokładnie tak samo zrozumiałe i przewidywalne jak pentatonika :-)

OK, po kolei. Wybrałem skalę C, bo właściwie każdy zaczyna naukę 7-stopnionych skal od C-dur i A-moll. Zdecydowałem się wykorzystać podział na 5 superpozycji, bo dla początkujących jest łatwiejszy do ogarnięcia. A poza tym podział na 7 pozycji to tzw. "3 notes per string", co na niższych pozycjach gryfu oznacza spore stretche i początkującym może sprawiać kłopot.

Najpierw schemat pełnej skali C-dur, czyli C Jońskiej.



Ograniczyłem się do części gryfu, na której mieszczą się wszystkie jej superpozycje. W moim poprzednim tekście o pentatonice wspominałem, że jej superpozycje się zapętlają. Dokładnie tak samo jest z każdą inną skalą, więc już nie powielałem powtarzających się superpozycji. Wiadomo o co chodzi.

Superpozycje ponumerowałem zgodnie z tą samą zasadą, wg której numeruje się superpozycje pentatoniki - pierwsza superpozycja to ta, gdzie jest tonika na strunie E6. Ale jeśli ktoś stosuje inną numerację, to w niczym to nie przeszkadza - zasada tworzenia skal modalnych będzie identyczna.

Wyodrębniona pierwsza superpozycja skali C Jońskiej:



Kolejną skalą modalną w tonacji C jest skala C Dorycka. Jak ją utworzyć? Dokładnie tak, jak tworzyliśmy inne tonacje pentatoniki - przesunąć na gryfie cały schemat skali o określoną odległość :-)

Jeśli przesuniemy pierwszą superpozycję skali C Jońskiej o cały ton w dół, wyjdzie nam pierwsza superpozycja skali C Doryckiej:



Dalej już powinniście wiedzieć o co chodzi. Kolejne przesunięcie pierwszej superpozycji o cały ton w dół i wychodzi pierwsza superpozycja skali C Frygijskiej:



Następnego przesunięcia dokonujemy o pół tonu i otrzymujemy pierwszą superpozycję skali C Lidyjskiej:



Kolejne przesunięcie o cały ton w dół - pierwsza superpozycja skali C Miksolidyjskiej. Jako, że skończył nam się gryf, wykorzystujemy wspomniany fakt że superpozycje się zapętlają i przeskakujemy o oktawę wyżej w górę gryfu:



Następne przesunięcie o cały ton w dół daje nam pierwszą superpozycję skali C Eolskiej:



I ostatnie przesunięcie, ponownie o cały ton - mamy pierwszą superpozycję skali C Lokryckiej:



Jeśli teraz pierwszą superpozycję skali C Lokryckiej przesuniemy o pół tonu w dół, wrócimy do skali C Jońskiej... bo jak mówiłem - skale się zapętlają.

A teraz na deser ciekawostka. Zwróćcie uwagę na to, o jaką odległość dokonuje się tych przesunięć tworząc kolejne skale modalne. Nieprzypadkowo wyróżniłem je na żółto. Po kolei:
Jońska ---(cały ton)---> Dorycka
Dorycka ---(cały ton)---> Frygijska
Frygijska ---(pół tonu)---> Lidyjska
Lidyjska ---(cały ton)---> Miksolidyjska
Miksolidyjska ---(cały ton)---> Eolska
Eolska ---(cały ton)---> Lokrycka
Lokrycka ---(pół tonu)---> Jońska

cały ton | cały ton | pół tonu | cały ton | cały ton | cały ton | pół tonu

Przypomina wam to coś? Powinno... to jest kolejność interwałów w skali dur :D

Świetny poradnik, krótko i na temat. Wytłumaczyłeś to lepiej niż jakiekolwieg znane mi źródło wiedzy na ten temat.

IMO koniecznie trzeba przekleić.
Czekam na inne artykuły odnośnie skal i improwizacji ;)!

Swietna robota! Czekam na wiecej :)

Super, tego szukałem. Przypiąć obydwa tematy.

kavoo pisze:cały ton | cały ton | pół tonu | cały ton | cały ton | cały ton | pół tonu

Przypomina wam to coś? Powinno... to jest kolejność interwałów w skali dur :D

A jakże by inaczej skoro skale modalne są zbudowane na kolejnych stopniach skali durowej naturalnej? :D

Tu nie chodzi o rozkminianie teorii tylko o prosty niewymagający myślenia patent.

Świetne! Obyś częściej nie miał gitary :)

Paradise pisze:A jakże by inaczej skoro skale modalne są zbudowane na kolejnych stopniach skali durowej naturalnej? :D

Zgadza się, ale odnoszę wrażenie, że mówisz o nieco innym aspekcie modalności ;-)

To jest dość trudne do wytłumaczenia w sposób łatwo przyswajalny, ja sam się mocno w tym gubiłem (i pewnie dlatego tak się zawziąłem żeby odszukać w tym logikę).

Załóżmy, że ogrywasz pierwszą superpozycję C jońskiej (drugi obrazek). Jeśli zagrasz ją od toniki (VIII próg na E6), to wyjdzie ci skala jońska, utworzona na pierwszym stopniu. Jeśli w obrębie tej samej superpozycji zaczniesz grać od D (X próg na E6), to wyjdzie ci D dorycka, którą tworzy się na drugim stopniu. Analogicznie jeśli zagrasz od trzeciego stopnia (V próg na A5), wyjdzie ci E frygijska. Zgadza się?

Ale widzisz... tworząc na kolejnych stopniach skale modalne nie zachowujesz interwałów durowych (no bo się nie da, każda skala modalna ma własny wzór interwałów). Czyli - trzymając się trzech przykładów z poprzedniego akapitu - jeśli w pierwszej superpocyzji zagrasz interwałami CCPCCCP od tonu C, to zagrasz C jońską. Ale żeby stworzyć na drugim stopniu D dorycką, już musisz zagrać od tonu D interwałami CPCCCPC.

Nie mówiąc już o tym, że takie tworzenie skal modalnych oznacza tworzenie ich w różnych tonacjach :-)

Ja w tym poście pokazałem, jak utworzyć różne skale modalne w jednej tonacji. A konkretnie nie tyle utworzyć, co łatwo znaleźć umiejscowienie na gryfie pierwszej superpozycji danej modalnej w obrębie tej samej tonacji. A w tym przypadku przesuwasz superpozycję w dół gryfu interwałami durowymi. I ten schemat odstępów między superpozycjami (właśnie to jest dość trudno zrozumieć) jest odzwierciedlany przez kolejność interwałów skali dur.

Nie wiem, czy udało mi się tę różnicę w zrozumiały sposób pokazać, cholernie to zawiłe ;-)

mck pisze:Obyś częściej nie miał gitary :)

Wypluj te słowa :-P Uczenia się teorii jak na razie mi wystarczy, i tak nakumulowałem jej w nieproporcjonalnie dużej ilości w stosunku do praktyki. Teraz trzeba z praktyką podgonić ;-)

Już wyplułem i dwa razy zęby umyłem :)

Żeby nie było offtopu to bardzo dziękuje.
Czyli ten Twój przykład to jest taka sama modalność jak ta normalna. I podkład w Doryckiej c dur (DEFGAHCD) można ogrywać superpozycją jońską "przesuniętą" do D. Dobrze rozumuję?

kavoo pisze:Załóżmy, że ogrywasz pierwszą superpozycję C jońskiej (drugi obrazek). Jeśli zagrasz ją od toniki (VIII próg na E6), to wyjdzie ci skala jońska, utworzona na pierwszym stopniu. Jeśli w obrębie tej samej superpozycji zaczniesz grać od D (X próg na E6), to wyjdzie ci D dorycka, którą tworzy się na drugim stopniu. Analogicznie jeśli zagrasz od trzeciego stopnia (V próg na A5), wyjdzie ci E frygijska. Zgadza się?

To jaką skalą grasz (nawet i nieświadomie) tak naprawdę zależy od akordu w podkładzie, nie od tego od jakiego dźwięku zaczniesz. Możesz jaja wypruwać, ale jak będziesz grał skalę jońską w C przy akordzie tonicznym skali doryckiej w D (Dmoll7) to i tak nie zabrzmisz jońsko :P.

Co do tych interwałów. To chyba oczywiste, że skoro każda ze skal modalnych ma swój własny charakter, to przez interwały.

Kluczem do zrozumienia skal modalnych jest improwizowanie do odpowiednich podkładów i zapoznanie się z ich brzmieniem, charakterem, kolorem :). A niektórzy (ba! Nawet niepokojąca większość) traktuje je jako kilka schematów po których poruszamy się w przypadkowy sposób.


EDIT: Co do tej zawiłości, skale modalne w porównaniu z innymi rzeczami, które czyhają na ciekawego świata muzycznego to pikuś :D. Jak masz dobre materiały do nauki to jakieś specjalnie trudne to nie jest. Gorzej jak szukasz po całym necie i sklejasz to wszystko do kupy, a jeszcze gorzej, gdy wszędzie piszą inaczej ;D.

Kavoo , twoje poradniki/artykuły są po prostu świetne . Świetnie Ci to wychodzi , powinieneś robić coś takiego częściej , kawał dobrej roboty

Podziękować. Ale kolejnych nie należy się prędko spodziewać, bo... nic innego jak do tej pory nie skumałem ;-)

Zresztą to, co skumałem, to też bardziej teoria niż praktyka. Analityczny umysł póki co działa sprawniej niż palce.

bardzo dobrze napisane kavoo ;) Gdzieś w jakimś wątku wspominałem o tym ale nie umiałem tak wytłumaczyć, a ty świetnie to rozpisałeś ;)

Pare dni temu szukałem jakiegoś poradnika na temat skal modalnych. Stary, jesteś wielki! Super napisane :)

Fajnie wytłumaczone tylko mam jeszcze pytanie, skąd wiedzieć jakiej użyć skali modalnej? Kiedy np. użyć jońskiej itp.

Patrzysz po akordach. Jeśli mamy akordy z gamy C (C d e F G a hdim) to używamy skali modalnej z tej gamy.

Jeśli byśmy mieli akordy np. h c# D, musimy wiedzieć, że to gama A. Czyli jakaś skala z tej gamy. Patrząc na progresję widać, że centrum tonalne jest na h, voila pasuje skala h dorycka.

Wszystko rozumiem do momentu, że jest to gama A, ale dlaczego skala H się wzieła z gamy A i skąd mam wiedzieć, że np H doryncka, a nie np. jońska. Chodzi mi jak to rozpoznawać wszystko

Chodzi właśnie o to, że skala modalna to nie jest gama. To jest coś co jest skutkiem istnienia gamy.

Rozumiesz, że mogą istnieć 2 różne skale o takich samych dźwiękach a innym brzmieniu? Na przykład gama C-dur i a-mol to te same dźwięki, a brzmią zupełnie inaczej. Dlaczego? Wszystko zależy od pokładu. Jeśli masz progresję np. C F G to ona zabrzmi wesoło i skala, którą ją ograsz, też zabrzmi wesoło. Nawet jeśli próbowałbyś grać gamę a-mol, będzie ona brzmieć pod ten podkład wesoło, bo podkład jest wesoły, czytaj centrum tonalne jest na C-dur.

Jeśli zaś masz akordy, powiedzmy, a d e , to nawet jak spróbujesz grać C-dur, wyjdzie a-mol. Podkład jest definitywnie smutny. Centrum jest na a-mol.

Jeśli to rozumiesz, to idziemy dalej. Centrum tonalne nie musi być na tych 2 akordach, może być na innych.
Trzymając się już gamy C-dur, możemy stworzyć progresję, w której będzie dominował inny akord. Weźmy na przykład coś takiego: e F7+ . Możemy powiedzieć, że akord e "ma moc", jest naszym centrum tonalnym. Dlatego możemy ograć to coś skalą e frygijską.

Dlaczego frygijska? Oto rozpiska dla C-dur.


Jeśli wiemy, że akordy są z tej tonacji, powinniśmy użyć skali z tej tonacji. Akord e to III stopień - skala frygijska.

Wszystko jasne? Jakieś pytania to pisz.

To teraz ja się dołączę do wątku.
Skoro interwały skali E frygijskiej to: e f g a h c d, to jakie dokładnie chwyty mogę ograć tego typu skalą? Wyczytałem już w niektórych materiałach, że jest to skala mollowa. Więc czy chwyty barowe nie bardzo wchodzą w ten układ, a jeżeli wchodzą to tylko te, które posiadają w swojej skali jeden z tych dźwięków? Jeszcze jeśli chodzi o to centrum tonalne to na jakiej zasadzie możemy je określać?

Skala e frygijska pochodzi od gamy C-dur, czyli pasują akordy z tej gamy: e F G a hdim C d (plus oczywiście różne inne, np. e7 F7+ G7 a7 hdim7 C7+ d7). Jeśli byś przeanalizował składniki tych akordów, to są to wyłącznie dźwięki naszej gamy.

Jeśli wiesz, że akordy mają budowę tercjową, możesz sam sobie zbudować akordy. Mamy naszą skalę e f g a h c. Tercja czyli odległość 2 stopni. No to weźmy dźwięki e g h - wyszedł nam akord e-mol.

Jeśli chodzi o centrum tonalne, myślę że nie ma tu żadnej złotej reguły, trzeba "to coś" wyczuć. Są takie oklepane progresje, które słyszeliśmy tysiące razy, i one mają silne centrum (bo "wryły" się nam w pamięć), np. blues 12-taktowy. Żadna skala modalna Ci z tego nie wyjdzie, bo po prostu jest to zbyt ograna progresja.

Najłatwiej chyba po prostu wziąć nasz podstawowy akord i jeden inny, może jakiś przewrót, powinno być dobrze. Ale to się usłyszy z biegiem czasu, praktyką.

Po tym co napisałeś chyba już rozumiem. Czyli jeżeli np było by F G C to, żeby to ograć musiałbym użyć skali modalnej F Lidyjskiej, jeżeli to F było by centrum tonalnym dlatego, że F G C jest z gamy c-dur czyż tak?

Dokładnie tak, tylko że te akordy niezbyt trafnie wybrałeś. Należą one do triady harmonicznej, są to 3 najczęściej wykorzystywane akordy z gamy, dlatego mają silną tendencję na c-dur. Jest mnóstwo popularnych piosenek na właśnie tych 3 akordach. Jeżeli wybrałbyś F plus jakiś inny jeszcze akord albo dwa, nie powinno być problemu. Tylko nie triada.

Aha dzięki za wytłumaczenie

Dodam jeszcze, że modalność jest pojęciem subiektywnym, czyli nie możemy jej określić jako zerojedynkowe jest / nie ma. Progresje mogą być bardzo modalne albo i mniej... Myślę, że tutaj tylko własne doświadczenie może nam powiedzieć, co jest ok a co nie.Ogólnie rzecz biorąc, możemy powiedzieć, że progresja jest modalna, jeśli root chordem, czyli akordem podstawowym nie jest akord gamy. Czyli, innymi słowy, kiedy zagramy akord będący podstawą skali modalnej, powinien on brzmieć "jak powrót do domu" :)

http://www.youtube.com/watch?v=BeMwYlcb2YA
dla mówiących po angielsku polecam super lekcje nt. skal modalnych jak i reszty teorii. Super kanał.

Czyli C Dorycka, to to samo co H jońska?

Odległość od H do C to 1 półton. A odległość od 1. do 2. stopnia gamy to 2 półtony. Czyli H jońska = C# dorycka.

Tfu, miałem na myśli B nie H :P

Które to jest superpozycja? Przepisuje sobie to do zeszytu. I skala ta pierwsza to jest to wszystko te białe kropki, a czerwone to dźwęki e, czy co to jest. niech mi ktoś wytłumaczy jak to czytać!

e... skala to C, na czerwono jest pryma, więc dźwięk C.

No ok ale skala to w takim razie jest E i potem dopiero E na ostatniej strunie? Czy mam przerysować tebiałe. Albo inaczej:

Legende mi zróbcię, co mam przepisać. Te białe kółka to co to jest? Te czerwone - prymy . Superpozycja - te 5 progów z tymi wszystkimi białymi kropkami?

Przepisz sobie na początek pierwszą pozycję. Białe i czerwone to wszystkie dźwięki skali. Czerwone to pryma, czyli C (bo skala C jońska). Nie wiem, skąd Ci się E wzięło.